بهجای بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی حریم شهر تهران و سایر منابع تصفیهشده برای فضای سبز، با استفاده از تکنیکهای آبخیزداری میتوان فرصت مناسبی برای تعادلبخشی آبخوانهای پاییندست فراهم آورد و از نشست زمین نیز جلوگیری کرد.
یکی از ظرفیتهایی که در مدیریت شهری مغفول مانده، استفاده از ظرفیت آبخیزداری برای تأمین آب مصرفی شهرها بهخصوص آبیاری فضای سبز کلانشهرها و شهرهاست. در دنیا از فناوریهای سطوح آبگیر باران برای استحصال آب و استفاده از آنها برای مصارفی مثل آبیاری فضای سبز، بهعنوان یکی از تکنیکها و فنون آبخیزداری استفاده میشود.
استفاده از فنون آبخیزداری شهری بهخصوص فناوری سطوح آبگیر باران از آنجا اهمیت دارد که بنابر مطالعات، بارش سالانۀ کلانشهر تهران، نزدیک به ۲۵۰ میلیون مترمکعب است که از این میزان بارش، حدود ۱۵۰ میلیون مترمکعب روانآب در سطح کلانشهر تهران تولید و به مناطق پاییندست منتقل میشود که بهخاطر عدم برنامهریزی مناسب، هدر میرود.
تولید این میزان روانآب حاصل از بارش نزولات آسمانی، علاوه بر اینکه مشکلات فراوانی مثل سیلاب، آبگرفتگی معابر، ترافیک شدید و غیره بهدنبال دارد، تهدیدی جدی برای سلامت شهروندان محسوب میشود؛ زیرا که روانآب حاصل از بارندگی مقادیر زیادی از آلایندههای شهری را به پاییندست منتقل و موجبات آلودگی زیستمحیطی پاییندست تهران را فراهم میکند و نیز منابع آب و خاک را از حیز انتفاع خارج میسازد.
بهگفتۀ کارشناسان و متخصصان مدیریت شهری، در حوزههای شهری بخش عمدهای از بارش به روانآب تبدیل میشود و در معماری سنتی شهری بهعنوان یک مزاحم بایستی از محیط دفع شود. جمع شدن روانآب در نگرش سنتی مدیریت شهری بهعنوان یک زائده با اثرات مخرب و منفی نگریسته میشود؛ این در حالی است که روانآب شهری با نگاه سیستمی به منابع آب در مقیاس حوزه شهری، یک ظرفیت آبی قابل برنامهریزی بوده و لذا این ظرفیت در حوزههای شهری در مدیریت کمی و کیفی منابع آب از اهمیت خاصی برخوردار بوده و بایستی مورد توجه قرار گیرد.
بهعقیده این افراد بهدلیل اینکه ظرفیت آبی پس از ورود به سامانههای زهکشی، تحت تأثیر آلایندههای مختلف تخریب میشود، بایستی در بدو ورود ذخیره شده و از ورود آن به سامانههای زهکشی جلوگیری شود، بنابراین سامانههای سطوح آبگیر باران در بدو ورود میتواند این منابع را به یک منبع آب قابل استحصال تمیز تبدیل نماید. مهمترین راهکار جلوگیری از این آلایندهها، جلوگیری از ورود این آلایندهها به منابع آب و روانآب سطحی کنترل روانآب از منشأ، و قبل از آلوده شدن، با استفاده از فناوریهای سطوح آبگیر باران است. این فناوری علاوه بر اینکه میتواند از آلودگی روانآب شهری جلوگیری کند، میتواند سهم عمدهای از آب مصرفی لازم برای فضای سبز کلانشهر تهران را نیز تأمین نماید.
اهمیت استفاده از روانآب برای مصارفی مثل آبیاری فضای سبز از آنجا بیشتر حائز اهمیت است که با توجه به آمار شرکت آب منطقهای تهران حجم کل آب تخصیصی برای مصرف فضای سبز این شهر حدود ۱۹۰ میلیون مترمکعب میباشد که حدود ۱۳۵ میلیون مترمکعب آن از چاههای زیرزمینی تأمین میشود.
لذا پیشنهاد میشود بهجای بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی حریم شهر تهران و سایر منابع تصفیهشده برای فضای سبز، با استفاده از تکنیکهای آبخیزداری مانند فناوریهای سطوح آبگیر باران، روانآبهای موجود از منشأ مهار و آب مصرفی فضای سبز شهری تأمین شود، با این اقدام نهتنها صرفهجویی در بهرهبرداری از آب زیرزمینی را در پی دارد بلکه فرصت مناسبی را برای تعادلبخشی آبخوانهای پاییندست فراهم میآورد و از نشست زمین نیز جلوگیری خواهد کرد.
منبع: تسنیم